Kağıt ve cam atıkların evsel atıklardan farklı yerlerde toplanması gerektiğini söyleyen geri dönüşüm uyarılarıyla artan sıklıkla karşılaşıyoruz. Plastik atıkların çevreye verdiği zarardan da uzun bir süredir haberdarız. Peki elma- armut kabukları gibi organik atıkların da en az bir plastik kadar zararlı olabileceğini hiç düşündük mü? Doğru bir şekilde bileşenlerine ayrıştırıldığında değerli birer gübreye dönüşebilecek organik atıklar, çöplüklerde biriktirildiklerinde çevreyi olumsuz etkiler.
Meyve ve sebze kabukları, ağaç yaprakları, gıda atıkları gibi bitki ve hayvan kaynaklı atıkların tümü organik atıkları oluşturur. Diğer atıklardan farklı olarak organik atıklar doğada canlı organizmalar tarafından kolayca bileşenlerine ayrışır. Ancak bu ayrışma sırasında yüksek oranda metan gazı ortaya çıkar. Organik atık kaynaklı metan gazı, karbondioksitten 20-25 kat daha kuvvetlidir ve atmosfere karıştığında sera gazı oluşumuna neden olur. Dolayısıyla organik atıkların etkili geri dönüşümünü sağlamak sera gazı emilimini azaltacağından küresel ısınmayı ve iklim krizlerini önleme adına atılmış önemli bir adım olacaktır.
Organik atıklar kompost yöntemleri ile kolayca toprağa döner. Kompostlaştırma organik atıkların içinde bulunan mikroorganizmalar tarafından bileşenlerine ayrıştırılmasıdır. Kompostlaştırma sonunda mineral yönünden zengin, toprağı çok verimli bir hale getirecek katı bir madde elde edilir. Kompost her yerde yapılabilir. Tek yapmanız gereken size uygun olan kompost yöntemini seçmek. Mesela, bir apartman dairesinde yaşıyorsanız bokashi kompostu sizin için uygulaması en kolay kompost yöntemi olacaktır.
Bokashi Kompostu
Büyük bir şehirde yaşıyorsanız klasik kompost yöntemlerini uygulamakta zorluk yaşayabilirsiniz. Ancak Japonya kökenli bokashi kompost yöntemi bir apartman dairesinde dahi uygulanabilir. Süreç sırasında kötü koku oluşmaz, dört hafta gibi kısa bir sürede kompost elde edilebilir. Üstelik et, balık, süt ürünleri dahil gıda temelli atıkların tümü (çürümüş olanları hariç) bu yöntemle dönüştürülebilir. İşlem bittiğinde fermente edilmiş, gübre haline gelmeye hazır organik atık ve sıvı gübre olarak işlev görebilecek bir sıvı elde edilir.
Bokashi kompostu için gerekli malzemeler de şunlar:
- Bokashi kompostu kovası: Kompost için özel tasarlanmış bir kova satın alabileceğiniz gibi, kovanızı kendiniz de hazırlayabilirsiniz. Bunun için ağzı iyice kapanan herhangi bir kova kullanılabilir. Kovanın tabanına bir szgeç ve alt taraflarına bir musluk eklenmelidir.
- EM (Etkin mikroorganizmalar) aşılama materyali: İçerisinde mayalar, laktik asit bakterileri ve fototropik bakteriler bulunan EM sıvısı, organik atıkların fermente olmasını sağlar.
Nasıl hazırlanır?
Mutfak artıklarını katmanlar şeklinde kovaya yerleştirin ve her iki katman arasına EM sıvısından ekleyin. (Atıkları biriktirip hepsini tek seferde kovaya yerleştirmek daha iyi olacaktır.) Sonrasında kabın kapağını sıkıca kapayın ve organik atıklarınızın ağzı kapalı kalan kovada fermente olmasını bekleyin. (Hava almasını önlemek için kapaktan önce kabın ağzı bir naylon ile kaplanabilir.) Fermantasyon süresi ortalama iki haftadır.
Bokashi kompost yöntemi bir nevi turşulaştırmadır. Bu nedenle ilk elde edilen malzeme oldukça asidiktir ve gübre haline gelmesi için kovadan çıktıktan sonra iki hafta daha bekletilmesi gerekir. Bekletme işlemini asidik kompostu toprağa gömerek yapabilirsiniz. Kovanın dibinde bir de sıvı birikecektir. Mikroorganizmalar açısından çok zengin olan bu sıvıyı bahçe veya saksılarınızı gübrelemek, tıkanan giderlerinizi açmak veya giderlerde oluşan kötü kokuyu gidermek için kullanabilirsiniz.
Sonuç olarak bokashi kompostu uygulaması kolay ve hızlı bir kompostlaştırma yöntemidir. Ancak istediğiniz sonuca ulaşmak ve herhangi bir olumsuzlukla karşılaşmamak için kovanıza yeterince EM aşılama materyali eklediğinizden, kovanızın hiçbir şekilde hava almadığından ve kovanıza bozulmuş, küflenmiş atıklar yerleştirmediğinizden emin olmalısınız.
