Müzik ve Ruhsal/Zihinsel İyilik

  • Yayınlanma Tarihi: 28 Nisan 2021
  • Yazar: Hatice Kamalı

Muhtemelen hiçbirimiz müziğin duygularımızı, düşüncelerimizi ve davranışlarımızı etkilediği fikrine yabancı değilizdir. Mesela dokunaklı bir müzik dinlerken gözlerinizin dolduğu ya da hareketli bir türkünün ritmine kapıldığınız zamanları düşünün. Böyle anlar yaşamış her insan, müziğin insanın ruh halini etkilemede ve hatta onu harekete geçirmede ne denli güçlü olduğunu kolaylıkla kavrayacaktır.

İnsanların çoğu iyi hissetmek, stresten kurtulmak, enerjik olmak, keyif almak gibi amaçlarla müzik dinlediklerini söylerler. Dolayısıyla, duygusal anlamda iyi hissetmek, ruhsal iyilik halimizi arttırmak müzik dinleme amaçlarımızın başında gelmektedir. Bizim tecrübelerimize dayanarak yaptığımız bu aktivitenin olumlu etkileri bilimsel olarak da kanıtlanmıştır. Dinlediğimiz türe bağlı olarak müzik, zihnimizi rahatlatır, enerji verir hatta bazı durumlarda acıyla baş etmemizi kolaylaştırır. Farklı bir şekilde söylemek gerekirse, müzik bizi yalnızca eğlendirmekle veya memnun etmekle kalmaz; daha sağlıklı da kılabilir.

Müzik Terapi: Müziğin Sağlıkla Kesiştiği Yer

Müziğin sağlıkla ilgisinin en somut karşılığı Müzik Terapi uygulamaları olabilir. Müzik terapi, bireylerin fiziksel, psikolojik ve zihinsel iyilik hallerini arttırmak için müziği ve müzikal aktiviteleri kullanan ayrı bir uzmanlık alanıdır. Psikiyatri başta olmak üzere, nöroloji, onkoloji ve kardiyolojinin kapsamına giren hastalıkların tedavisinde tamamlayıcı bir metot olarak kullanılır. Son zamanlarda, müzik terapi uygulamaları yapan klinik, araştırma merkezleri, hastane vb. yerlerin sayısı dünya genelinde günden güne artmaktadır.

Ancak müziğin iyileştirici, tedavi edici değerinden yararlanmak daha dün ortaya atılmış bir fikir değildir. Özellikle Türk-İslam geleneğinde, müziğin tedavi amaçlı kullanması köklü bir geçmişe sahiptir. Klasik Türk musikisinde kullanılan makamların insanlar üzerinde farklı duygusal, psikolojik etkileri olduğu yüzyıllardır düşünülmektedir. Farabi, İbn-i Sina, Ebu Bekir Râzi, Hasan Şuuri gibi önemli İslam düşünürleri eserlerinde, makamları iyi geldikleri organlar, burçlar, dört element ve gezegenlerle ilişkilerine göre kategorize etmiştir.

Ancak 1850’li yıllarda Tıp alanındaki değişikliklerle birlikte, müzikle tedavi terk edilen bir yöntem haline gelmiştir. Türk Musikisinin tedavi edici değerinin ülkemizde yeniden gündeme gelmesi ise, müzik ve hareket terapisti, psikolog Rahmi Oruç Güvenç’in çalışmaları ile mümkün olmuştur. 1975 yılında  TÜMATA (Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma) isimli bir grup kuran Güvenç’in, makamların insan ruhu, zihni ve bedeni üzerindeki etkilerini açıklayan pek çok çalışması bulunmaktadır.

Peki Ben Hangi Makamları Dinlemeliyim?

“Ferahlatıcı” Hüseyni: Kelime anlamı “Küçük sevgili” ve “Hüseyin ile ilgili” demek olan bu makam insana barış duygusu verir. Ferahlatıcı etki yapar, sessizlik, iyilik ve güzellik sağlar. Karaciğer, kalp ve ruhların iltihabını söker, mide hastalıklarına iyi gelir.  En fazla sabah ve öğlen arasında dinlendiğinde etkilidir. (Birkaç Hüseyni beste: Dede Efendi’den Hüseyni Taksim, Dimitri Kantemiroğlu’ndan Hüseyni Peşrev, Oruç Güvenç’den Hüseyni Kopuz Taksimi)

“Sefa getiren” Rast: Farsça doğru, dosdoğru, sağ ve gerçek demektir. Tedavi değeri en yüksek olan makamlardandır. Sefa, neşe, iç huzuru verir. Fazla uyumanın önüne geçer. Akıl hastalıklarının tedavisinde etkilidir. Felce, düşük nabız ve spazm sorunlarına şifa olur. Spastik ve otistik bireylerin gelişimlerinde olumlu bir rol üstlenir. Özellikle salı günlerinde etkisi fazladır. (Birkaç rast beste: Dede Efendi’den Yine Bir Gülnihal, Oruç Güvenç’den Rebab ile Rast Makamı, Kemani Tatyos Efendi’den Rast Peşrev)

Burada yer alanlar toplam on altı makamın sadece ikisidir. Her makam farklı duygu durumlarıyla, farklı organlarla ve rahatsızlıklarla ilişkilidir. Hatta makamların etkili oldukları saat dilimleri bile farklılık gösterir. Dolayısıyla önce neye ihtiyacınız olduğundan emin olup sonrasında ilgili makamı seçmekte fayda var. Hele bir de tercihinizi su sesinin eşlik ettiği bir kayıttan yana kullanırsanız etkiyi ikiye katlamış olursunuz. Geriye de sadece gözleriniz kapalı, arkanıza yaslanıp iyilik halinizin artışına tanık olmak kalır.